H συγγραφική και καλλιτεχνική φαντασία προηγουμένων δεκαετιών θεωρούσε το millenium, τον 20ο αιώνα, ως την εποχή που τα όσα διαβάζαμε και βλέπαμε σε βιβλία και ταινίες sci-fi θα έπαιρναν «σάρκα και οστά». Ωστόσο τα πράγματα δεν ήταν ακριβώς έτσι, τα ιπτάμενα αυτοκίνητα, τα ανθρώπινα ρομπότ και τα ταξίδια αναψυχής στο διάστημα δεν αποτελούν μέρος της καθημερινότητάς μας, τουλάχιστον όχι ακόμα και σίγουρα όχι όλα μαζί. Αντιθέτως, αν και στον 20ο αιώνα υπήρξαν σημαντικά επιστημονικά επιτεύγματα και ανακαλύψεις, τις τελευταίες δεκαετίες του, η προηγμένη και η βασική τεχνολογία έμοιαζε να κινείται πιο αργά και όλα να επικεντρώνονται κυρίως γύρω από την καπιταλιστική «ευημερία» και την διασκέδαση. Οι λόγοι για κάτι τέτοιο είναι αρκετοί, μα τις βασικές αιτίες θα μπορούσαμε να τις αναζητήσουμε στην υπερκερδία και στις πατέντες.
O 21ος αιώνας όμως και οι μέρες που διανύουμε, είναι η αφετηρία της υλοποίησης όλων αυτών των (κάποτε) σεναρίων. Το Googlex και το Skynet για παράδειγμα μα και άλλες διαρροές, εσκεμμένες ή μη, από διάφορα «εργαστήρια» στον κόσμο, αυξάνουν όχι τόσο την φαντασία πλέον, μα την προσμονή και την περιέργεια.
Αυτό που δείχνει πιο σίγουρο και θα συμβεί σε αμεσομελλοντικό χρόνο είναι το «σπάσιμο» των κβάντα. Αυτό θα αλλάξει ριζικά τα ισχύοντα δεδομένα, εκτοξεύοντας τεχνολογία και επιστήμες και σίγουρα όλα τα επίπεδα της καθημερινότητας του ανθρώπου, περνώντας πλέον στην κβαντική πραγματικότητα.
Το επόμενο που θα βιώσει η ανθρωπότητα από τις πρώτες δεκαετίες που παρόντος αιώνα είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη. Αυτό σαν ιδέα και σαν επιθυμία του ανθρώπου, πηγαίνει πολλές-πολλές δεκαετίες πίσω, μα μόνο τώρα μπορούμε να μιλάμε για υλοποίηση και εφαρμογή του. Κάτι που θα δώσει ώθηση σε πολλούς ακόμα τομείς, με πρωτεύουσα την ρομποτική, αλλάζοντας παράλληλα όλες τις ισχύουσες κοινωνικές δομές και «κανονικότητα».
Και εδώ το πράγμα παίρνει άλλες διαστάσεις δημιουργώντας ένα σωρό σενάρια και ιστορίες συνωμοσίας. Άραγε, πού θα οδηγηθεί η ανθρωπότητα;
Θα βρεθούμε στον δυστοπικό κόσμο του Νευρομάντη που τόσο ρεαλιστικά περιγράφει ο William Gibson; Θα οδηγηθεί αναπόφευκτα η ανθρωπότητα στην Μοναδικότητα (Singularity), όπως την διατύπωσε ο καθηγητής Ray Kurzweil; Θα έχουμε πλέον την εποχή των cyborgs και σαν επακόλουθο και στην «παρακμιακή» cyberpunk υποκουλτούρα; Η έκρηξη της βιοτεχνολογίας και η άνθιση του biohacking, με την ολοφάνερη ύπαρξη της biopunk, δείχνουν πως ο 22ος αιώνας θα έχει έναν εντελώς διαφορετικό ορισμό για την ανθρωπότητα.
Από την άλλη βέβαια, υπάρχει και μια διαφορετική - μα και κάπως συγκλίνουσα - άποψη η οποία αναφέρεται σαν Παραδοξότητα (Strangeness) κατά την οποία η τεχνολογία θα ξεπεράσει τον άνθρωπο υπό την έννοια πως θα μπορεί να αναβαθμίζεται και εξελίσσεται χωρίς την ανάγκη ανθρώπινης διαμεσολάβησης πλέον.
Σαφώς το δεύτερο δεν αποκλείει το πρώτο, μα ίσα-ίσα που το ενισχύει. Ωστόσο, όπως θα δείτε και αυτή η άποψη έχει διαφορετικές ερμηνείες. Αν και μιλάμε για μηχανές άβουλες και προγραμματισμένες με λογισμικό και hardware προκειμένου να εκτελούν διάφορες εργασίες, στο ανθρώπινο μυαλό ίσως θα ήταν πιο εύκολα αποδεκτές με ανθρωπόμορφα χαρακτηριστικά και εξού όλη αυτή η φιλολογία περί «ανθρωποειδών» που στο φινάλε, και εντελώς εκλαϊκευμένα, δεν είναι κάτι άλλο από έναν τομέα της ρομποτικής.
Παρόλα αυτά, ήδη έχουν αρχίσει να διατυπώνονται διάφορα ερωτήματα και ανησυχίες. Ορισμένα εύλογα, καθώς η ύπαρξη των εργασιακών μηχανών θα επιφέρει μεγάλους και άσχημους κοινωνικούς ανασχηματισμούς, δεδομένου πως ο κόσμος μας βασίζεται στην σχέση εργαζόμενου και εργοδότη, με τον οικονομικό εξουσιασμό να έχει τον πρώτο λόγο. Αν προσθέσουμε σε αυτό και την συνεχώς εξελισσόμενη Κοινωνική Μηχανική, τα ερωτήματα σε αυτό το θέμα είναι εύστοχα και κάνουν το άμεσο μέλλον να μοιάζει ακόμα πιο σκοτεινό για τις μάζες.
Άλλωστε, ένα ρομπότ δεν έχει εργασιακά δικαιώματα, δεν χρειάζεται άδειες ούτε είναι ανάγκη να δουλεύει μόνο 8 ώρες. Βάσει αυτού, υποθέτω πως στην «Microsoft Artificial Intelligence - Robotics» του μέλλοντος, ένα τεράστιο σκοτεινό ψηφιακό πορτρέτο του Bill Gates θα κοσμεί την είσοδο του φουτουριστικού της κτηρίου.
Φυσικά, εκφράζονται και άλλες - ας τις πούμε - απόψεις, όπως ότι κάποια στιγμή οι μηχανές θα στραφούν ενάντια στους ανθρώπους καθώς θα μπορούν να αναπτύσσονται χωρίς την μεσολάβησή του και κατά συνέπεια θα αποκτήσουν τον έλεγχο ή θα οδηγηθούμε σε έναν καταστροφικό πόλεμο ανάμεσα σε ανθρώπους και μηχανές. Μια Terminator εποχή ας πούμε. Κάτι που όμως είναι ηλίθιο, όπως ισχυρίζεται και ο Linus Torvalds.
Βέβαια, όλα αυτά, ή μέρος τους, είναι πράγματα που θα συμβούν σε μια καθημερινότητα τουλάχιστον 80 με 100 χρόνων από τώρα. Όμως αν συνδυάσουμε την παράλληλη ανάπτυξη των πιο πάνω τεχνολογιών (βιοτεχνολογία, τεχνητή νοημοσύνη, ρομποτική), μπορούμε να διακρίνουμε το μοτίβο που οδηγεί σε μια πανάρχαια ανθρώπινη επιθυμία η οποία δεν είναι άλλη από την αθανασία. Φυσικά αυτός ο ορισμός είναι πλέον εντελώς διαφορετικός και εντελώς απλοϊκά, θα μπορούσαμε να τον ονομάσουμε «μεταφορά συνείδησης». Και φυσικά, με αυτό δεν εννοούμε τις μεταφυσικές και αποκρυφιστικές μπούρδες, μα την δυνατότητα μεταφοράς των αναμνήσεων, βιωμάτων και εν γένει του χαρακτήρα ενός ανθρώπου σε άλλο σώμα, προφανώς βιοτεχνητό. Και συγχρόνως θα μπορούσε να ισχύσει και στην περίπτωση δημιουργίας συνείδησής στις μηχανές. Τις ανθρωπόμορφες έστω και υπό την έννοια πως θα νοιώθουν ίδια συναισθήματα όπως οι άνθρωποι και θα αναπτύσσουν χαρακτήρα μέσω των βιωμάτων τους, κάνοντας επανεγγραφές στον αρχικό τους κώδικα κατά κάποιον τρόπο.
Ίσως όλα αυτά να ακούγονται κάπως αστεία και πολύ πιο μακρινά, όταν ακόμα μιλάμε για προβλήματα μετά από κάποιο update του λειτουργικού μας συστήματος, όμως η αλήθεια είναι πως ούτε τόσο μακρινά είναι, και σίγουρα ούτε επιστημονική φαντασία. Είναι τα τεχνολογικά γεγονότα που θα σημαδέψουν τον αιώνα μας. Και σίγουρα αυτά που θα καθορίσουν και το μέλλον της ανθρωπότητας, καθώς ας μην ξεχνάμε πως ζούμε σε έναν «διαδραστικό» πλανήτη και η κλιματολογική καταστροφή θα κάνει πολύ σύντομα και ευρύτερα γνωστές τις συνέπειές της και έτσι η ανθρωπότητα θα πρέπει να προσαρμοστεί ώστε να συνεχίσει.
Όλα τα παραπάνω είναι προσεγγίσεις παρακολουθώντας την τεχνολογική πραγματικότητα, τόσο σε επίπεδο παρουσιάσεων τεχνολογιών, όσο και σε στοιχεία από έρευνες και παρουσιάσεις προτύπων, την πραγματικότητα και τα ζητούμενα της σύγχρονης αγοράς, και λαμβάνοντας κάμποσο υπόψιν και την Φιλοσοφία της Επιστήμης των Υπολογιστών, σε συνδυασμό με την γνωστή τεχνολογία, την τεχνογνωσία και των όσων έχουν την δυνατότητα να πραγματοποιηθούν μέχρι το τέλος του παρόντος αιώνα. Σαφώς και θα υπάρξουν τεράστια άλματα και στην εικονική πραγματικότητα, μα αυτός θα είναι ένας δευτερογενής παράγοντας συγκριτικά με τα υπόλοιπα και το αμέσως προσεχές διάστημα θα έχει κυρίως σκοπό το οικονομικό κέρδος και λιγότερο το πώς νοούμε το virtual-reality. Θα μπορούσαμε δηλαδή να πούμε πως ο 21ος αιώνας θα ανοίξει τις πύλες του φουτουριστικού μέλλοντος που περιέγραφαν συγγραφείς και σεναριογράφοι εδώ και δυο αιώνες. Ίσως να μην τίθεται το θέμα μιας αποκαλυπτικής εποχής, μα σαφώς διαφαίνεται η κατάσταση που θα διαμορφώσει τις κοινωνίες. Ίσως δεν θα είναι ο κόσμος του Mad Max, μα όπως φαίνεται θα δημιουργήσει παγκόσμιες φαβέλες και πόλεις για λιγότερους προνομιούχους καταναλωτές αστούς και αφεντικά. Ίσως μια μορφή κοινωνίας σαν αυτή που περιγράφει η σειρά «The Lottery» ή τέλος πάντων, κάτι παραπλήσιο, όπως το σενάριο του Colony, μα και το πολύ φρέσκια (Δεκέμβρης 16) σειρά 3%, όπου οι κοινωνικές διαφορές θα είναι χαώδεις.
Προφανώς είναι αδύνατο να προβλεφθεί το μέλλον, ακόμα και αν αυτό λαμβανόταν ως μια σταθερά, μα σίγουρα σε 29 χρόνια από τώρα (2016) θα ξέρουμε αν έχει επαληθευτεί μερικώς ή ολικώς η Μοναδικότητα του Ray Kurzweil. Όχι λίγα, μα ούτε και πολλά.
Όπως ανάφερα, σε όλα τα παραπάνω δεν υπάρχει κάτι «επιστημονικό», μα είναι αποτελέσματα της δικής μας ενασχόλησης, έρευνας και παρακολούθησης σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο. Γι' αυτό, να τα δείτε περισσότερο σαν μια συζήτηση ανάμεσα σε φίλους και γνωστούς για όλα αυτά, και τίποτε περισσότερο.
Όμως, πώς αντιμετωπίζουν το θέμα τα mainstream media; Και όταν λέμε «θέμα», εννοούμε το τρίπτυχο Τεχνητής Νοημοσύνης, Βιοτεχνολογίας και Ρομποτικής, εκλαμβάνοντας σαν δεδομένο πως αυτά τα τρία μαζί θα μπορούσαν να φτάσουν και στην δημιουργία ή και μεταφορά συνείδησης. Σίγουρα η βιομηχανία του θεάματος έχει ασχοληθεί και με αυτούς τους τομείς και μάλιστα πολλές δεκαετίες πριν, με ταινίες και σειρές που λίγο-πολύ έχουμε παρακολουθήσει. Όμως, έχοντας πλέον περισσότερη γνώση και τεχνολογία από παλιότερα, πώς αντιμετωπίζουν αυτά; Κοινώς, οι σύγχρονες ταινίες και σειρές της τελευταίας πενταετίας (2011-2016), πώς προσεγγίζουν το θέμα;
Θα προσπαθήσουμε να δούμε τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα που υπάρχουν μέχρι αυτήν την στιγμή (Δεκέμβρης 16), καθώς προσεγγίζουν πολύ ισχυρά το θέμα της Τεχνητής Νοημοσύνης, αν και μέσα από ανθρωπομορφικά πρότυπα (με κλικ στο όνομα της κάθε μιας, μπορείτε να την δείτε με ελληνικούς υπότιτλους):
- Στις ταινίες BlinkyTM / Bad Robot και Robot and Frank έχουμε μια όμορφη και γεμάτη (ανθρώπινα) συναισθήματα ανάμεσα στις σχέσεις ρομπότ και ανθρώπων, με τα πρώτα να διαθέτουν συνείδηση.
- Μια αρκετά διαφορετική προσέγγιση στο θέμα των ρομπότ και της συνείδησης, επιχειρεί η μικρού μήκους animation ταινία Wire Cutters που μάλλον έρχεται σαν υπενθύμιση της παρακμής που έχουν πέσει οι παρούσες δυστοπικές αστικές κοινωνίες.
- Οι ταινίες Artificial Intelligence (AI), The Machine, Ex Machina και Lucy, θα λέγαμε πως εστιάζουν στην πλευρά της Τεχνητής Νοημοσύνης με συνείδηση, κατ' εικόνα και ομοίωση του ανθρώπου. Σκληρές και τρυφερές, φονικές και ευαίσθητες οι ηρωίδες είναι πιο ανθρώπινες από οτιδήποτε θα μπορούσε να φανταστεί ο δημιουργός άνθρωπος. Σε αντίστοιχα μήκη κύματος κινείται και η ταινία Uncanny η οποία ομως αναδεικνύει το αποτέλεσμα της συνείδησης που δεν είναι κάτι άλλο από αυτό που οι άνθρωποι ονομάζουμε «συναίσθημα».
- Όμως, καλό θα ήταν πριν από αυτές τις ταινίες να δείτε το The Imitation Game που αφηγείται το πορτραίτο της ζωής και του έργου, ενός αφανή ήρωα, του Άλαν Τιούρινγκ, ενός πρωτοπόρου στους υπολογιστές και της τεχνητής νοημοσύνης που είχε θέσει και το «ερώτημα»: «Οι Μηχανές σκέφτονται, άρα ζουν;».
- Και αμέσως μετά, το Transcendence, μια ταινία η οποία προσεγγίζει το «άγιο δισκοπότηρο» των επιστημόνων στο χώρο της πληροφορικής και της τεχνολογίας, την θεωρία της Τεχνολογικής Μοναδικότητας [τις πρώτες αναφερόμενες ταινίες και αυτές - μαζί με ορισμένες ακόμα - θα τις βρείτε εδώ: Ταινίες και σειρές για την Τεχνητή Νοημοσύνη].
- Μια σχεδον αντίστοιχη και όμορφη προσέγγιση στο θέμα αυτό, κάνει και η anime ταινία Time Of Eve Movie όπου οι σχέσεις ανάμεσα σε ανθρώπους και ρομπότ παύουν να έχουν διαχωριστικές γραμμές.
- Από την άλλη πλευρά, η ταινία I, Robot, κινείται σε πιο «μάτσο» στάνταρ, σε ένα όχι πολύ μακρινό μέλλον, στο 2035 όπου τα ρομπότ έχουν κατακλύσει τα πάντα.
- Στον κόσμο των ρομπότ και της τεχνητής νοημοσύνης, κάπου στο 2080, αναφέρεται και η εξαιρετική anime ταινία Natural City, όταν ένας άνθρωπος ερωτεύεται ένα θηλυκό ρομπότ.
- Όμως, την επιτομή της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Βιοτεχνολογίας, Ρομποτικής και της δημιουργίας συνείδησης δίνουν δυο νέες σειρές, το Humans (2015) μα και το Westworld (2016) που κατά κάποιον τρόπο δείχνουν πιο κοντινά από ποτέ. Αν και το βασικό τους αντικείμενο είναι το ίδιο, εστιάζοντας στην Τεχνητή Νοημοσύνη και στην δημιουργία αντίληψης, για την εξυπηρέτηση και ψυχαγωγία των ανθρώπων, η εστίαση που κάνουν στο ξύπνημα της ενσυναίσθησης της μηχανής, δημιουργεί διαφορετικά συναισθήματα, αν και θα μπορούσαμε να λέγαμε πως «τεχνολογικά» έχουν ταυτόσημα στοιχεία.
Η μεν πρώτη (Humans) διαδραματίζεται σχεδόν σε παράλληλο χρονικό διάστημα όπου το πιο δημοφιλές gadget για όλες τις οικογένειες είναι το Synth – ένα υψηλής τεχνολογίας ρομπότ-υπηρέτης – που μοιάζει σαν ένας κανονικός άνθρωπος. Τι γίνεται όμως αν αυτές οι μηχανές αποκτήσουν συνείδηση;
Η δεύτερη (Westworld), βασίζεται στην αντίστοιχη ταινία του 1973, όπου οι πρωταγωνιστές βρίσκονται σε ένα θεματικό πάρκο της Άγριας Δύσης όπου ρομπότ πραγματοποιούν τις πιο κρυφές επιθυμίες των επισκεπτών μέχρι που το σύστημα βγαίνει εκτός ελέγχου και ορισμενες μηχανές αποκτούν συνείδηση.
Και οι δυο προσεγγίζουν έναν τομέα που θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μέσα στις επόμενες δεκαετίες του αιώνα.
- Μα η δημιουργία συνείδησης, είναι ευνόητο να δημιουργήσει και την απαίτηση για την μεταφορά της. Η «αθανασία» που αναφέραμε πριν, για τους ανθρώπους. Για μια κάστα, καλύτερα. Αν και είναι ένα θέμα που έχει αναπτυχθεί πολύ στον κινηματογράφο, μια διαφορετική, μα και πολύ sci-fi προσέγγιση κάνει η σειρά Travelers που εξελίσσεται εκατοντάδες χρόνια στο μέλλον και σε μια εποχή όπου οι εναπομείναντες επιζώντες έχουν ανακαλύψει τον τρόπο να στέλνουν την συνείδηση πίσω στο χρόνο και στους ανθρώπους του 21ου αιώνα.
- Μα το πιο ενδιαφέρον όλων, αν και δεν επικεντρώνεται υποχρεωτικά σε κάποιον από τους πιο πάνω τομείς, είναι η σειρά Black Mirror, με αυτοτελή επεισόδια που θα λέγαμε πως δείχνουν αντανακλάσεις του άμεσου μέλλοντος μας και ίσως αυτό είναι που μερικά επεισόδιά του μοιάζουν ανατριχιαστικά οικεία.
- Όλα αυτά όμως, οι μηχανές στην ζωή του ανθρώπου που υποτίθεται πως θα βελτιώσουν το επίπεδο ζωής του και μια υπέρ-τεχνολογία που θα φροντίζει ώστε ο άνθρωπος να μην έχει έγνοιες παρά μόνο να καταναλώνει και να διασκεδάζει στην δική του εικονική πραγματικότητα, μπορεί να δημιουργήσουν και ένα άλλο αποτέλεσμα, το οποίο ήδη αναφέρουν πολλοί. Και δεν μιλάμε μόνο για την απόλυτη επιτήρηση, αλλά για το πως ο άνθρωπος χάνοντας βασικά στοιχεία της ελεύθερης βούλησης του, θα μπορούσε ταχύτατα να δημιουργήσει επόμενες γενιές ανόητων και με τις όποιες επιπτώσεις για τον πολιτισμό.
Αν και με χιουμοριστικό τρόπο, επάνω σε αυτό βασίζεται η ταινία Idiocracy.
Όλα αυτά βέβαια είναι σκηνοθετικά σενάρια, μα και στοιχεία που με κάποιον τρόπο θα αναδυθούν στον αιώνα μας. Σε κάθε περίπτωση αναμφίβολα, το θέμα ξεκινάει από το ποιοι ελέγχουν και παρέχουν όλες αυτές τις τεχνολογίες και πώς τελικά τις χρησιμοποιούν. Και βέβαια, για το αν θα είναι προσβάσιμες από όλους. Λαμβάνοντας υπόψιν την τρέχουσα κατάσταση στον πλανήτη και το γεγονός πως η υπάρχουσα ελεγχόμενη τεχνολογία διευκολύνει το κοινωνικό χάσμα, η απάντηση είναι προφανής.
Δεν μιλάμε πλέον για sci-fi όταν αναφερόμαστε σε αυτά ή όταν λέμε για Νευρωνικά Δίκτυα. Αυτά είναι ήδη εδώ, στην καθημερινότητά μας. Ίσως όχι (ακόμα;) ανθρωπόμορφα, μα έχουν ήδη ξεκινήσει με αρκετούς τρόπους, με την μορφή των διαφόρων λογισμικών αναγνώρισης ομιλίας, ψηφιακούς βοηθούς όπως τα Cortana/Siri, κλπ, με αναγνώριση προσώπου [πχ: - 1 - και - 2 - ], με την χρήση βιομετρικών μεθόδων και ολικής εφαρμογής της Βιοτεχνολογίας, μα και με άλλες ακόμα πιο ουσιαστικές για τον άνθρωπο τεχνολογίες, όπως για παράδειγμα το Wintermute, με τ' οποίο κυριολεκτικά η Τεχνητή Νοημοσύνη συναντάει τον υπολογιστή μας.
Όπως και να έχει, θα λέγαμε πως το μέλλον έχει ήδη ξεκινήσει και εμείς το ζούμε.
https://osarena.net/oi-tehnologies-poy-tha-simadepsoyn-tis-epomenes-dekaeties-toy-21oy-aiona
ΠΡΕΖΑ TV
10-12-2016
O 21ος αιώνας όμως και οι μέρες που διανύουμε, είναι η αφετηρία της υλοποίησης όλων αυτών των (κάποτε) σεναρίων. Το Googlex και το Skynet για παράδειγμα μα και άλλες διαρροές, εσκεμμένες ή μη, από διάφορα «εργαστήρια» στον κόσμο, αυξάνουν όχι τόσο την φαντασία πλέον, μα την προσμονή και την περιέργεια.
Αυτό που δείχνει πιο σίγουρο και θα συμβεί σε αμεσομελλοντικό χρόνο είναι το «σπάσιμο» των κβάντα. Αυτό θα αλλάξει ριζικά τα ισχύοντα δεδομένα, εκτοξεύοντας τεχνολογία και επιστήμες και σίγουρα όλα τα επίπεδα της καθημερινότητας του ανθρώπου, περνώντας πλέον στην κβαντική πραγματικότητα.
Το επόμενο που θα βιώσει η ανθρωπότητα από τις πρώτες δεκαετίες που παρόντος αιώνα είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη. Αυτό σαν ιδέα και σαν επιθυμία του ανθρώπου, πηγαίνει πολλές-πολλές δεκαετίες πίσω, μα μόνο τώρα μπορούμε να μιλάμε για υλοποίηση και εφαρμογή του. Κάτι που θα δώσει ώθηση σε πολλούς ακόμα τομείς, με πρωτεύουσα την ρομποτική, αλλάζοντας παράλληλα όλες τις ισχύουσες κοινωνικές δομές και «κανονικότητα».
Και εδώ το πράγμα παίρνει άλλες διαστάσεις δημιουργώντας ένα σωρό σενάρια και ιστορίες συνωμοσίας. Άραγε, πού θα οδηγηθεί η ανθρωπότητα;
Θα βρεθούμε στον δυστοπικό κόσμο του Νευρομάντη που τόσο ρεαλιστικά περιγράφει ο William Gibson; Θα οδηγηθεί αναπόφευκτα η ανθρωπότητα στην Μοναδικότητα (Singularity), όπως την διατύπωσε ο καθηγητής Ray Kurzweil; Θα έχουμε πλέον την εποχή των cyborgs και σαν επακόλουθο και στην «παρακμιακή» cyberpunk υποκουλτούρα; Η έκρηξη της βιοτεχνολογίας και η άνθιση του biohacking, με την ολοφάνερη ύπαρξη της biopunk, δείχνουν πως ο 22ος αιώνας θα έχει έναν εντελώς διαφορετικό ορισμό για την ανθρωπότητα.
Από την άλλη βέβαια, υπάρχει και μια διαφορετική - μα και κάπως συγκλίνουσα - άποψη η οποία αναφέρεται σαν Παραδοξότητα (Strangeness) κατά την οποία η τεχνολογία θα ξεπεράσει τον άνθρωπο υπό την έννοια πως θα μπορεί να αναβαθμίζεται και εξελίσσεται χωρίς την ανάγκη ανθρώπινης διαμεσολάβησης πλέον.
Σαφώς το δεύτερο δεν αποκλείει το πρώτο, μα ίσα-ίσα που το ενισχύει. Ωστόσο, όπως θα δείτε και αυτή η άποψη έχει διαφορετικές ερμηνείες. Αν και μιλάμε για μηχανές άβουλες και προγραμματισμένες με λογισμικό και hardware προκειμένου να εκτελούν διάφορες εργασίες, στο ανθρώπινο μυαλό ίσως θα ήταν πιο εύκολα αποδεκτές με ανθρωπόμορφα χαρακτηριστικά και εξού όλη αυτή η φιλολογία περί «ανθρωποειδών» που στο φινάλε, και εντελώς εκλαϊκευμένα, δεν είναι κάτι άλλο από έναν τομέα της ρομποτικής.
Παρόλα αυτά, ήδη έχουν αρχίσει να διατυπώνονται διάφορα ερωτήματα και ανησυχίες. Ορισμένα εύλογα, καθώς η ύπαρξη των εργασιακών μηχανών θα επιφέρει μεγάλους και άσχημους κοινωνικούς ανασχηματισμούς, δεδομένου πως ο κόσμος μας βασίζεται στην σχέση εργαζόμενου και εργοδότη, με τον οικονομικό εξουσιασμό να έχει τον πρώτο λόγο. Αν προσθέσουμε σε αυτό και την συνεχώς εξελισσόμενη Κοινωνική Μηχανική, τα ερωτήματα σε αυτό το θέμα είναι εύστοχα και κάνουν το άμεσο μέλλον να μοιάζει ακόμα πιο σκοτεινό για τις μάζες.
Άλλωστε, ένα ρομπότ δεν έχει εργασιακά δικαιώματα, δεν χρειάζεται άδειες ούτε είναι ανάγκη να δουλεύει μόνο 8 ώρες. Βάσει αυτού, υποθέτω πως στην «Microsoft Artificial Intelligence - Robotics» του μέλλοντος, ένα τεράστιο σκοτεινό ψηφιακό πορτρέτο του Bill Gates θα κοσμεί την είσοδο του φουτουριστικού της κτηρίου.
Φυσικά, εκφράζονται και άλλες - ας τις πούμε - απόψεις, όπως ότι κάποια στιγμή οι μηχανές θα στραφούν ενάντια στους ανθρώπους καθώς θα μπορούν να αναπτύσσονται χωρίς την μεσολάβησή του και κατά συνέπεια θα αποκτήσουν τον έλεγχο ή θα οδηγηθούμε σε έναν καταστροφικό πόλεμο ανάμεσα σε ανθρώπους και μηχανές. Μια Terminator εποχή ας πούμε. Κάτι που όμως είναι ηλίθιο, όπως ισχυρίζεται και ο Linus Torvalds.
Βέβαια, όλα αυτά, ή μέρος τους, είναι πράγματα που θα συμβούν σε μια καθημερινότητα τουλάχιστον 80 με 100 χρόνων από τώρα. Όμως αν συνδυάσουμε την παράλληλη ανάπτυξη των πιο πάνω τεχνολογιών (βιοτεχνολογία, τεχνητή νοημοσύνη, ρομποτική), μπορούμε να διακρίνουμε το μοτίβο που οδηγεί σε μια πανάρχαια ανθρώπινη επιθυμία η οποία δεν είναι άλλη από την αθανασία. Φυσικά αυτός ο ορισμός είναι πλέον εντελώς διαφορετικός και εντελώς απλοϊκά, θα μπορούσαμε να τον ονομάσουμε «μεταφορά συνείδησης». Και φυσικά, με αυτό δεν εννοούμε τις μεταφυσικές και αποκρυφιστικές μπούρδες, μα την δυνατότητα μεταφοράς των αναμνήσεων, βιωμάτων και εν γένει του χαρακτήρα ενός ανθρώπου σε άλλο σώμα, προφανώς βιοτεχνητό. Και συγχρόνως θα μπορούσε να ισχύσει και στην περίπτωση δημιουργίας συνείδησής στις μηχανές. Τις ανθρωπόμορφες έστω και υπό την έννοια πως θα νοιώθουν ίδια συναισθήματα όπως οι άνθρωποι και θα αναπτύσσουν χαρακτήρα μέσω των βιωμάτων τους, κάνοντας επανεγγραφές στον αρχικό τους κώδικα κατά κάποιον τρόπο.
Ίσως όλα αυτά να ακούγονται κάπως αστεία και πολύ πιο μακρινά, όταν ακόμα μιλάμε για προβλήματα μετά από κάποιο update του λειτουργικού μας συστήματος, όμως η αλήθεια είναι πως ούτε τόσο μακρινά είναι, και σίγουρα ούτε επιστημονική φαντασία. Είναι τα τεχνολογικά γεγονότα που θα σημαδέψουν τον αιώνα μας. Και σίγουρα αυτά που θα καθορίσουν και το μέλλον της ανθρωπότητας, καθώς ας μην ξεχνάμε πως ζούμε σε έναν «διαδραστικό» πλανήτη και η κλιματολογική καταστροφή θα κάνει πολύ σύντομα και ευρύτερα γνωστές τις συνέπειές της και έτσι η ανθρωπότητα θα πρέπει να προσαρμοστεί ώστε να συνεχίσει.
Όλα τα παραπάνω είναι προσεγγίσεις παρακολουθώντας την τεχνολογική πραγματικότητα, τόσο σε επίπεδο παρουσιάσεων τεχνολογιών, όσο και σε στοιχεία από έρευνες και παρουσιάσεις προτύπων, την πραγματικότητα και τα ζητούμενα της σύγχρονης αγοράς, και λαμβάνοντας κάμποσο υπόψιν και την Φιλοσοφία της Επιστήμης των Υπολογιστών, σε συνδυασμό με την γνωστή τεχνολογία, την τεχνογνωσία και των όσων έχουν την δυνατότητα να πραγματοποιηθούν μέχρι το τέλος του παρόντος αιώνα. Σαφώς και θα υπάρξουν τεράστια άλματα και στην εικονική πραγματικότητα, μα αυτός θα είναι ένας δευτερογενής παράγοντας συγκριτικά με τα υπόλοιπα και το αμέσως προσεχές διάστημα θα έχει κυρίως σκοπό το οικονομικό κέρδος και λιγότερο το πώς νοούμε το virtual-reality. Θα μπορούσαμε δηλαδή να πούμε πως ο 21ος αιώνας θα ανοίξει τις πύλες του φουτουριστικού μέλλοντος που περιέγραφαν συγγραφείς και σεναριογράφοι εδώ και δυο αιώνες. Ίσως να μην τίθεται το θέμα μιας αποκαλυπτικής εποχής, μα σαφώς διαφαίνεται η κατάσταση που θα διαμορφώσει τις κοινωνίες. Ίσως δεν θα είναι ο κόσμος του Mad Max, μα όπως φαίνεται θα δημιουργήσει παγκόσμιες φαβέλες και πόλεις για λιγότερους προνομιούχους καταναλωτές αστούς και αφεντικά. Ίσως μια μορφή κοινωνίας σαν αυτή που περιγράφει η σειρά «The Lottery» ή τέλος πάντων, κάτι παραπλήσιο, όπως το σενάριο του Colony, μα και το πολύ φρέσκια (Δεκέμβρης 16) σειρά 3%, όπου οι κοινωνικές διαφορές θα είναι χαώδεις.
Προφανώς είναι αδύνατο να προβλεφθεί το μέλλον, ακόμα και αν αυτό λαμβανόταν ως μια σταθερά, μα σίγουρα σε 29 χρόνια από τώρα (2016) θα ξέρουμε αν έχει επαληθευτεί μερικώς ή ολικώς η Μοναδικότητα του Ray Kurzweil. Όχι λίγα, μα ούτε και πολλά.
Όπως ανάφερα, σε όλα τα παραπάνω δεν υπάρχει κάτι «επιστημονικό», μα είναι αποτελέσματα της δικής μας ενασχόλησης, έρευνας και παρακολούθησης σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο. Γι' αυτό, να τα δείτε περισσότερο σαν μια συζήτηση ανάμεσα σε φίλους και γνωστούς για όλα αυτά, και τίποτε περισσότερο.
Όμως, πώς αντιμετωπίζουν το θέμα τα mainstream media; Και όταν λέμε «θέμα», εννοούμε το τρίπτυχο Τεχνητής Νοημοσύνης, Βιοτεχνολογίας και Ρομποτικής, εκλαμβάνοντας σαν δεδομένο πως αυτά τα τρία μαζί θα μπορούσαν να φτάσουν και στην δημιουργία ή και μεταφορά συνείδησης. Σίγουρα η βιομηχανία του θεάματος έχει ασχοληθεί και με αυτούς τους τομείς και μάλιστα πολλές δεκαετίες πριν, με ταινίες και σειρές που λίγο-πολύ έχουμε παρακολουθήσει. Όμως, έχοντας πλέον περισσότερη γνώση και τεχνολογία από παλιότερα, πώς αντιμετωπίζουν αυτά; Κοινώς, οι σύγχρονες ταινίες και σειρές της τελευταίας πενταετίας (2011-2016), πώς προσεγγίζουν το θέμα;
Θα προσπαθήσουμε να δούμε τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα που υπάρχουν μέχρι αυτήν την στιγμή (Δεκέμβρης 16), καθώς προσεγγίζουν πολύ ισχυρά το θέμα της Τεχνητής Νοημοσύνης, αν και μέσα από ανθρωπομορφικά πρότυπα (με κλικ στο όνομα της κάθε μιας, μπορείτε να την δείτε με ελληνικούς υπότιτλους):
- Στις ταινίες BlinkyTM / Bad Robot και Robot and Frank έχουμε μια όμορφη και γεμάτη (ανθρώπινα) συναισθήματα ανάμεσα στις σχέσεις ρομπότ και ανθρώπων, με τα πρώτα να διαθέτουν συνείδηση.
- Μια αρκετά διαφορετική προσέγγιση στο θέμα των ρομπότ και της συνείδησης, επιχειρεί η μικρού μήκους animation ταινία Wire Cutters που μάλλον έρχεται σαν υπενθύμιση της παρακμής που έχουν πέσει οι παρούσες δυστοπικές αστικές κοινωνίες.
- Οι ταινίες Artificial Intelligence (AI), The Machine, Ex Machina και Lucy, θα λέγαμε πως εστιάζουν στην πλευρά της Τεχνητής Νοημοσύνης με συνείδηση, κατ' εικόνα και ομοίωση του ανθρώπου. Σκληρές και τρυφερές, φονικές και ευαίσθητες οι ηρωίδες είναι πιο ανθρώπινες από οτιδήποτε θα μπορούσε να φανταστεί ο δημιουργός άνθρωπος. Σε αντίστοιχα μήκη κύματος κινείται και η ταινία Uncanny η οποία ομως αναδεικνύει το αποτέλεσμα της συνείδησης που δεν είναι κάτι άλλο από αυτό που οι άνθρωποι ονομάζουμε «συναίσθημα».
- Όμως, καλό θα ήταν πριν από αυτές τις ταινίες να δείτε το The Imitation Game που αφηγείται το πορτραίτο της ζωής και του έργου, ενός αφανή ήρωα, του Άλαν Τιούρινγκ, ενός πρωτοπόρου στους υπολογιστές και της τεχνητής νοημοσύνης που είχε θέσει και το «ερώτημα»: «Οι Μηχανές σκέφτονται, άρα ζουν;».
- Και αμέσως μετά, το Transcendence, μια ταινία η οποία προσεγγίζει το «άγιο δισκοπότηρο» των επιστημόνων στο χώρο της πληροφορικής και της τεχνολογίας, την θεωρία της Τεχνολογικής Μοναδικότητας [τις πρώτες αναφερόμενες ταινίες και αυτές - μαζί με ορισμένες ακόμα - θα τις βρείτε εδώ: Ταινίες και σειρές για την Τεχνητή Νοημοσύνη].
- Μια σχεδον αντίστοιχη και όμορφη προσέγγιση στο θέμα αυτό, κάνει και η anime ταινία Time Of Eve Movie όπου οι σχέσεις ανάμεσα σε ανθρώπους και ρομπότ παύουν να έχουν διαχωριστικές γραμμές.
- Από την άλλη πλευρά, η ταινία I, Robot, κινείται σε πιο «μάτσο» στάνταρ, σε ένα όχι πολύ μακρινό μέλλον, στο 2035 όπου τα ρομπότ έχουν κατακλύσει τα πάντα.
- Στον κόσμο των ρομπότ και της τεχνητής νοημοσύνης, κάπου στο 2080, αναφέρεται και η εξαιρετική anime ταινία Natural City, όταν ένας άνθρωπος ερωτεύεται ένα θηλυκό ρομπότ.
- Όμως, την επιτομή της Τεχνητής Νοημοσύνης και της Βιοτεχνολογίας, Ρομποτικής και της δημιουργίας συνείδησης δίνουν δυο νέες σειρές, το Humans (2015) μα και το Westworld (2016) που κατά κάποιον τρόπο δείχνουν πιο κοντινά από ποτέ. Αν και το βασικό τους αντικείμενο είναι το ίδιο, εστιάζοντας στην Τεχνητή Νοημοσύνη και στην δημιουργία αντίληψης, για την εξυπηρέτηση και ψυχαγωγία των ανθρώπων, η εστίαση που κάνουν στο ξύπνημα της ενσυναίσθησης της μηχανής, δημιουργεί διαφορετικά συναισθήματα, αν και θα μπορούσαμε να λέγαμε πως «τεχνολογικά» έχουν ταυτόσημα στοιχεία.
Η μεν πρώτη (Humans) διαδραματίζεται σχεδόν σε παράλληλο χρονικό διάστημα όπου το πιο δημοφιλές gadget για όλες τις οικογένειες είναι το Synth – ένα υψηλής τεχνολογίας ρομπότ-υπηρέτης – που μοιάζει σαν ένας κανονικός άνθρωπος. Τι γίνεται όμως αν αυτές οι μηχανές αποκτήσουν συνείδηση;
Η δεύτερη (Westworld), βασίζεται στην αντίστοιχη ταινία του 1973, όπου οι πρωταγωνιστές βρίσκονται σε ένα θεματικό πάρκο της Άγριας Δύσης όπου ρομπότ πραγματοποιούν τις πιο κρυφές επιθυμίες των επισκεπτών μέχρι που το σύστημα βγαίνει εκτός ελέγχου και ορισμενες μηχανές αποκτούν συνείδηση.
Και οι δυο προσεγγίζουν έναν τομέα που θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί μέσα στις επόμενες δεκαετίες του αιώνα.
- Μα η δημιουργία συνείδησης, είναι ευνόητο να δημιουργήσει και την απαίτηση για την μεταφορά της. Η «αθανασία» που αναφέραμε πριν, για τους ανθρώπους. Για μια κάστα, καλύτερα. Αν και είναι ένα θέμα που έχει αναπτυχθεί πολύ στον κινηματογράφο, μια διαφορετική, μα και πολύ sci-fi προσέγγιση κάνει η σειρά Travelers που εξελίσσεται εκατοντάδες χρόνια στο μέλλον και σε μια εποχή όπου οι εναπομείναντες επιζώντες έχουν ανακαλύψει τον τρόπο να στέλνουν την συνείδηση πίσω στο χρόνο και στους ανθρώπους του 21ου αιώνα.
- Μα το πιο ενδιαφέρον όλων, αν και δεν επικεντρώνεται υποχρεωτικά σε κάποιον από τους πιο πάνω τομείς, είναι η σειρά Black Mirror, με αυτοτελή επεισόδια που θα λέγαμε πως δείχνουν αντανακλάσεις του άμεσου μέλλοντος μας και ίσως αυτό είναι που μερικά επεισόδιά του μοιάζουν ανατριχιαστικά οικεία.
- Όλα αυτά όμως, οι μηχανές στην ζωή του ανθρώπου που υποτίθεται πως θα βελτιώσουν το επίπεδο ζωής του και μια υπέρ-τεχνολογία που θα φροντίζει ώστε ο άνθρωπος να μην έχει έγνοιες παρά μόνο να καταναλώνει και να διασκεδάζει στην δική του εικονική πραγματικότητα, μπορεί να δημιουργήσουν και ένα άλλο αποτέλεσμα, το οποίο ήδη αναφέρουν πολλοί. Και δεν μιλάμε μόνο για την απόλυτη επιτήρηση, αλλά για το πως ο άνθρωπος χάνοντας βασικά στοιχεία της ελεύθερης βούλησης του, θα μπορούσε ταχύτατα να δημιουργήσει επόμενες γενιές ανόητων και με τις όποιες επιπτώσεις για τον πολιτισμό.
Αν και με χιουμοριστικό τρόπο, επάνω σε αυτό βασίζεται η ταινία Idiocracy.
Όλα αυτά βέβαια είναι σκηνοθετικά σενάρια, μα και στοιχεία που με κάποιον τρόπο θα αναδυθούν στον αιώνα μας. Σε κάθε περίπτωση αναμφίβολα, το θέμα ξεκινάει από το ποιοι ελέγχουν και παρέχουν όλες αυτές τις τεχνολογίες και πώς τελικά τις χρησιμοποιούν. Και βέβαια, για το αν θα είναι προσβάσιμες από όλους. Λαμβάνοντας υπόψιν την τρέχουσα κατάσταση στον πλανήτη και το γεγονός πως η υπάρχουσα ελεγχόμενη τεχνολογία διευκολύνει το κοινωνικό χάσμα, η απάντηση είναι προφανής.
Δεν μιλάμε πλέον για sci-fi όταν αναφερόμαστε σε αυτά ή όταν λέμε για Νευρωνικά Δίκτυα. Αυτά είναι ήδη εδώ, στην καθημερινότητά μας. Ίσως όχι (ακόμα;) ανθρωπόμορφα, μα έχουν ήδη ξεκινήσει με αρκετούς τρόπους, με την μορφή των διαφόρων λογισμικών αναγνώρισης ομιλίας, ψηφιακούς βοηθούς όπως τα Cortana/Siri, κλπ, με αναγνώριση προσώπου [πχ: - 1 - και - 2 - ], με την χρήση βιομετρικών μεθόδων και ολικής εφαρμογής της Βιοτεχνολογίας, μα και με άλλες ακόμα πιο ουσιαστικές για τον άνθρωπο τεχνολογίες, όπως για παράδειγμα το Wintermute, με τ' οποίο κυριολεκτικά η Τεχνητή Νοημοσύνη συναντάει τον υπολογιστή μας.
Όπως και να έχει, θα λέγαμε πως το μέλλον έχει ήδη ξεκινήσει και εμείς το ζούμε.
https://osarena.net/oi-tehnologies-poy-tha-simadepsoyn-tis-epomenes-dekaeties-toy-21oy-aiona
ΠΡΕΖΑ TV
10-12-2016
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου