Απρόσκοπτα όλες αυτές τις δεκαετίες η CIA έκανε αυτό για το οποίο δημιουργήθηκε. Κατασκοπία.
"λόγια που αλλιώς θά 'χαν χαθεί
στα μαγνητόφωνά σας έχουνε γραφτεί"
Πολλά αρχεία της CIA (Central Intelligence Agency) έχουν αποχαρακτηριστεί, δεν θεωρούνται πλέον «άκρως απόρρητα» και κυκλοφορούν στο διαδίκτυο σε μία εποχή που φαίνεται δεν προκαλεί και σε πολλούς το ενδιαφέρον, για το τι λένε και πώς τα λένε. Η δημοσίευση των αρχείων της CIA ξεκίνησε το 2012 όμως ολοκληρώθηκε μόλις πρόσφατα.
Τα ντοκουμέντα αυτά σχετίζονται με την ιστορική πορεία της Σοβιετικής Ένωσης και φανερώνουν το ζωηρό ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την πορεία της σοσιαλιστικής ΕΣΣΔ. Ξεκινούν από το 1953, περίπου από το θάνατο του Ι.Στάλιν και φτάνουν έως το 1972. Οι πράκτορες της CIA φανατικοί μελετητές της κάθε κίνησης όχι μόνο της πολιτικής αλλά και των προσωπικοτήτων της Σοβιετικής Ένωσης μέσα στα χρόνια έχουν γράψει δεκάδες αναλύσεις εκατοντάδων σελίδων. Τουλάχιστον τόσες έχουν δει το φως της δημοσιότητας.
Η αμερικανική αντικατασκοπία ασχολήθηκε ενδελεχώς με τη ζωή και το έργο της Σοβιετικής Ένωσης, κατέγραψε, παρατήρησε, παρακολούθησε, ακόμη και υποψιάστηκε και μάντεψε σκέψεις και επιθυμίες και έβαλε σε μία ιστορική σειρά όλα τα σημαντικά γεγονότα που αφορούσαν την ΕΣΣΔ.
Με απίστευτη λεπτομέρεια και παρατηρητικότητα η CIA αποδελτίωσε όλες τις λήψεις αποφάσεων, τις προθέσεις, τις ενέργειες. Για το θάνατο του Στάλιν αφιέρωσε 24 σελίδες. Αναφορά στο θάνατο και στο ερωτηματικό που επλανάτο για τον διάδοχό του. Στις 5 Μαρτίου 1953 πέθανε ο Στάλιν, στις 7/3 ανακοινώθηκε η αναδιάρθρωση του Κόμματος και της Κυβέρνησης ώστε να αποφευχθεί «ο πανικός και η σύγχυση», σημειώνουν. Με ημερολογιακή λατρεία, καταγράφονται μέρες, πρόσωπα, γεγονότα.
Ολόκληρη μελέτη συνέταξαν για την «αντικομματική ομάδα» κάτι που δεν έκανε κανένα κομμουνιστικό κόμμα ανά την υφήλιο. Η Κίνα στην αντιπαράθεσή της με τη Σ.Ε. ούτε που ανέφερε την προσπάθεια καθαίρεσης του Χρουστσόφ από τους Μολότοφ, Καγκανόβιτς και Μαλένκοφ. Ως γεγονός «πνίγηκε», ο Χρουστσόφ καθάρισε με την «αντικομματική ομάδα» και με όσους τους στήριζαν με το αθόρυβο 21ο Συνέδριο και κανένας δεν ασχολήθηκε παρ΄ εκτός από τη CIA.
Η περίπτωση του Μπέρια απασχόλησε αποκλειστικά τη CIA. Κανείς από το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα δεν αφιέρωσε χρόνο γιατί ο Ν.Χρουστσόφ, ξεμπέρδεψε μαζί του από την πρώτη στιγμή. δίκη, εκτέλεση, τέλος! Ο Λαβρέντι Μπέρια, δεξί χέρι του Στάλιν και επικεφαλής του σοβιετικού μηχανισμού ασφάλειας και των μυστικών υπηρεσιών, πιθανότατα θεώρησε ότι μπορεί να είναι ο διάδοχος του Στάλιν ενώ κατηγορήθηκε ότι προσπάθησε να θέσει την MDV (επί της ουσίας το Υπουργείο Εσωτερικών Υποθέσεων) πάνω από το κόμμα και την κυβέρνηση. Η CIA στις 40 σελίδες που αφιερώνει για τον Μπέρια, αναφέρεται σε όλες τις κινήσεις και του ιδίου αλλά και του Πρεζίντιουμ.
Η CIA συμφωνεί με τα επιχειρήματα του Ν.Χρουστσόφ κατά του Στάλιν σχετικά με τους χειρισμούς του τελευταίου στον Πατριωτικό Πόλεμο. Υποστηρίζει ότι ο Τσόρτσιλ έκανε τα ανθρωπίνως δυνατά ώστε να πείσει τον Στάλιν για τη σοβαρότητα της κατάστασης και πως τα επιθετικά σχέδια των Γερμανών ήταν σε γνώση της σοβιετικής ηγεσίας[1]. Η CIA στις 60 σελίδες της μελέτης της για τη δράση του Στάλιν, το 20ο Συνέδριο και τον Πατριωτικό Πόλεμο καταγράφει την προπαγάνδα, κυρίως των Σοβιετικών ώστε να καλύψουν τις αδυναμίες τους στο μέτωπο και υποστηρίζει ότι η άμυνα των Γερμανών επλήγη κυρίως από δικά τους εσωτερικά λάθη.
Δεν λείπει από τη συλλογή τους φυσικά και ένα αφιέρωμα για την προσωπικότητα των σοβιετικών ηγετών όπως αυτή σκιαγραφείται από τις προσεγγίσεις τους στα πολιτικά θέματα της περιόδου 1945-1957. Έτσι μαθαίνουμε ποιες ήταν οι διαφωνίες τους όσο ζούσε ο Στάλιν και μετά το θάνατό του. Ποιες ήταν οι εκτιμήσεις της CIA για τις θέσεις των Ζντάνοφ, Μικογιάν, Μολότοφ, Ζούκοφ, Μαλένκοφ, Σαμπούροφ, Καγκανόβιτς, Σεπίλοφ, Σουσλόφ, Χρουστσόφ κ.λπ.
Ας δούμε ενδεικτικά ανά θέμα πως τους τοποθετούσαν.
Σχετικά με τον Ν.Χρουστσόφ τον ΓΓ της ΕΣΣΔ που σημάδεψε την αλλαγή στην ΕΣΣΔ και με την περίφημη "μυστική ομιλία" του στο 20ο Συνέδριο και με τις νέες ιδεολογικές κατευθύνσεις για το πέρασμα στο σοσιαλισμό, την ειρηνική συνύπαρξη κ.λπ. η CIA αποκωδικοποιεί τη σκέψη του και καταγράφει τους υποστηρικτές του και τους αντιπάλους του. Έτσι διαβάζουμε ότι στον στενό πολιτικό του περίγυρο, στο Πρεζίντιουμ[2], στηρίζεται από τους Κοζλόφ, Μικογιάν, Σουσλόφ και Αρίστοφ. Ακολουθούν οι Κιριτσένκο και Μπελιάγεφ ενώ τον στηρίζουν και τα νεότερα μέλη του Πρεζίντιουμ που είναι ο Μπρέζνιεφ, ο Ιγκνάτοφ, η Φούρτσεβα, Μουκχιτντίνοφ. Και ακολουθούν οι παλαίμαχοι Βοροσίλοφ, Κουουσίνεν και Σβέρνικ.
Δεν θα μπορούσε να λείπει από τις αναφορές της CIA και η πολύπαθη σχέση Σοβιετικής Ένωσης και Κίνας. Σε ένα αφιέρωμα 68 σελίδων κάνουν μία περιοδολόγηση από το 1956 έως και το 1966. Χαρακτηρίζουν αγεφύρωτο τον ανταγωνισμό μεταξύ τους ο οποίος δημιούργησε τον δικό τους «ψυχρό πόλεμο». Εκτιμούν ότι οι δύο μεγάλες κομμουνιστικές χώρες συγκρούστηκαν στα πλαίσια της κυριαρχίας και δευτερευόντως για ιδεολογικές διαφορές χωρίς να υποτιμούν και την αξία τους.
Οι Κινέζοι έκαναν την αρχή το 1959 απαιτώντας την πρωτοκαθεδρία του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Οι πρώτες διαφορές εμφανίστηκαν στο 20ο Συνέδριο όταν ο Μάο αντιτάχθηκε στην «μυστική έκθεση» και τον πόλεμο κατά της προσωπολατρίας που κήρυξε ο Ν.Χρουστσόφ. Αυτό βέβαια το έκανε και γιατί δεν τον συμβουλεύτηκαν / ενημέρωσαν πριν να διαβαστεί το κείμενο αλλά και γιατί στον πόλεμο της προσωπολατρίας ο Μάο έβλεπε και τον εαυτό του σε αυτό.
Για το θέμα της Ουγγαρίας αναφέρουν ότι ο Λιου Σιάο Σι πήγε μυστικά στη Μόσχα και παρότρυνε τους Σοβιετικούς να χρησιμοποιήσουν βία ώστε να εμποδιστεί ο Νάγκι να βγάλει την Ουγγαρία από το κομμουνιστικό μπλοκ. Η Κίνα αναμειγνύεται και απαιτεί ρόλο σε αποφάσεις που μέχρι τώρα η ΣΕ τις έπαιρνε μόνη της.
Οι Σοβιετικοί βλέποντας την αυξανόμενη επιθετικότητα της Κίνας εκτίμησαν τον Απρίλιο του 1958 ότι πρέπει να κάνουν στρατιωτικές προτάσεις συνεργασίας στην Κίνα ώστε να έχουν μεγαλύτερο έλεγχο των κινεζικών δράσεων. Οι Σοβιετικοί, σύμφωνα πάντα με τις αναφορές της CIA, αντέδρασαν και με την εκτίμηση των Κινέζων ότι είναι ένα βήμα πριν τον κομμουνισμό και θα τον επιτύχουν πολύ πιο νωρίς από τη Σοβιετική Ένωση. Το «άλμα προς τα εμπρός» σήμανε συναγερμό στην ΕΣΣΔ.
Κομβικό σημείο στις σχέσεις Κίνας και Σοβιετικής Ένωσης ήταν η στρατιωτική ρήξη της Κίνας με την Ινδία το 1959. Γεγονός που δεν θα μπορούσε να λείπει από την αντικατασκοπευτική αναφορά της CIA. Και τα δύο κράτη (Κίνα και Ινδία) διεκδικούσαν ένα μεγάλο κομμάτι γης. Η Κίνα ήλπιζε στη σιωπηρή αποδοχή της ΕΣΣΔ, όμως οι Σοβιετικοί καθαρά και ξάστερα πήραν ουδέτερη θέση. Μάλιστα αργότερα κατηγόρησαν τους Κινέζους ότι τεχνηέντως δημιούργησαν συνοριακή ένταση με την Ινδία για να συμπέσει το γεγονός με την επίσκεψη του Ν. Χρουστσόφ στις ΗΠΑ.
Στρατιωτική συνοριακή σύρραξη μεταξύ των δύο κρατών υπήρξε και το 1962 και η Σ.Ε. συνέχισε να πουλάει ελικόπτερα και μεταφορικά μέσα στην Ινδία. Μεγάλου συμβολισμού πράξη από τους Σοβιετικούς ήταν η απόσυρση 1.300 τεχνικών και επιστημόνων από την Κίνα το καλοκαίρι του 1960.
Οι Σοβιετικοί επιστήμονες βρίσκονταν στο έδαφος της Κίνας ώστε να μεταδώσουν την τεχνογνωσία τους και να αναπτυχθεί η βιομηχανία της Κίνας και να κατασκευαστούν έργα στη χώρα. Άλλωστε η αλληλεγγύη θα έπρεπε να είναι το όπλο τους μεταξύ των δύο σοσιαλιστικών χωρών. Η αποχώρηση του προσωπικού από την Κίνα άφησε τα έργα στη μέση και δημόσια έκανε γνωστή την υποπτευόμενη ρήξη μεταξύ ΕΣΣΔ και Κίνας.
Η CIA το 2001 κυκλοφόρησε και ειδική έκδοση με τίτλο "CIA's analysis of the Soviet Union, 1947-1991: A documentary collection" όπου υπάρχουν όλες οι αναφορές τους ανά θεματολογία, π.χ. τι γινόταν στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας, στην οικονομία, στον στρατό, στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική της ΕΣΣΔ.
Ενδεικτικά οι τίτλοι των ντοκουμέντων της CIA που αφορούσαν τη Σοβιετική Ένωση:
The doctor's plot,15/7/1953
Death of Stalin, 16/7/1953
Germany, 16/7/1953
Reversal of the doctor's plot, 17/7/1953
Melinkov's removal in the Ukraine 17/7/1953
The Zhandov – Melankov relationship, 29/7/1953
The balance of power, 5/8/1953
Indecision and stress, 21/8/1953
Politics and the Soviet army, 12/3/1954
Purge of L.P.Beria,17/8/1954
Summarization of preceding Beria purge,17/8/1954
Resignation of Malenkov, 12/9/1955
Resent developments in political status of Soviet armed forces, 20/9/1955
Soviet views on capitalism, 30/1/1956
The Suez crisis,3/1/1957
Factionalism in the Hungarian communist party, 28/11/1957
Soviet economic policy, 8/7/1957
Differences of soviet leaders, 30/10/1957
Aftermath of Malenkov's resignation, 12/3/1958
Aftermath of Malenkov's resignation (copy 2), 19/7/1958
The ties that bind: Soviet intrablock relations, 29/7/1958
Party military: Relations in USSR and the fall of Marshal Zhukov, 8/7/1959
The Soviet writer and soviet cultural policy, 15/9/1959
The Soviet history of World War II, 28/10/1959
Khrushchev on nuclear strategy, 19/1/1960
The succession to Khrushchev, 4/3/1960
Soviet policy toward the under development countries, 28/4/1961
Soviet military thought on future, 3/4/1962
Khrushchev and the anti – party group, 27/4/1961
Soviet strategic doctrine at the start of war, 3/7/1962
Soviet military strategy and the Chinese problem, 26/4/1963
Khrushchev's role in the current controversy over Soviet defense policy, 17/6/1963
Unorthodox ideas in the USSR, 27/6/1963
Trends in Soviet though on limited warfare, 16/12/1963
The Soviet missile base venture in Cuba, 17/2/1964
The Soviet strategic interest in limited disarmament, 6/5/1964
The higher military council of the USSR, 20/7/1964
The military and the succession problem in the USSR,5/11/1964
Warsaw pact military strategy: A compromise in soviet strategic thinking, 7/7/1965
The deterioration of sino – soviet relations: 1956-1966, 22/4/1966
The new soviet constitution and the party state issue in CPSU politics 1956-1966, 21/7/1966
Strains in Soviet – East German relations, 1962-1967, 24/2/1967
Policy and politics in CPSU Politburo: October 1964 to September 1967, 31/8/1967
The Stalin issue and the Soviet leadership struggle, 17/7/1968
Annex: The Stalin issue and the Soviet leadership struggle, 17/7/1968
Institute for the USA: The Kremlin's new approach to America Watching , 8/10/1969
Leonid Brezhnev: The man and his power, 5/12/1969
Soviet policy and the 1967 Arab – Israeli war, 16/3/1970
Andrey Kirilenko and the Soviet political succession,
Portrait of a Neo – Stalinist: Annex to Andrey Kirilenko and the Soviet political succession, 1971
The Politburo and Soviet decision making, April 1972
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Κατά την προσπάθεια της αποσταλινοποίησης της Σοβιετικής Ένωσης που ξεκίνησε ο Ν.Χρουστσόφ στο 20ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ το 1956, στην περίφημη «μυστική ομιλία» του, επιχειρηματολογεί ότι ο Στάλιν δεν ασχολήθηκε με την επιθετικότητα των Γερμανών, για αρκετές ημέρες δεν έδωσε καμία διαταγή όταν άρχισαν οι επιχειρήσεις και πως αρεσκόταν να καταστρώνει σχέδια στην υδρόγειο του γραφείου του.
[2] Στο ΚΚΣΕ το μέγεθος της Κεντρικής Επιτροπής ποικίλει στα χρόνια, ουσιαστικά όμως οι αποφάσεις του κόμματος παίρνονται από το Πολιτικό Γραφείο ή αλλιώς το Πρεζίντιουμ. Και το μέγεθος των μελών του Πρεζίντιουμ ποικίλει. Συνήθως αποτελείται από 14 άτομα. Η ΚΕ εκλέγει και τη Γραμματεία, από τη Γραμματεία εκλέγεται ο Πρώτος Γραμματέας που αυτή την περίοδο που εξετάζουμε είναι ο Ν. Χρουστσόφ και ακολουθούν άλλοι 9 γραμματείς. Όλοι τους είναι μέλη του Πρεζίντιουμ. Ο Πρώτος Γραμματέας της ΚΕ συνήθως είναι και ο Πρωθυπουργός. Οι αρμοδιότητες της Γραμματείας είναι πολύ σημαντικές γιατί αυτή ασχολείται με τον κομματικό μηχανισμό.
Ελένη Νικολαΐδου*
*Η Ελένη Νικολαίδου είναι καθηγήτρια ιστορικός, υποψήφια διδάκτωρ στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου. efsyn.gr
"λόγια που αλλιώς θά 'χαν χαθεί
στα μαγνητόφωνά σας έχουνε γραφτεί"
Πολλά αρχεία της CIA (Central Intelligence Agency) έχουν αποχαρακτηριστεί, δεν θεωρούνται πλέον «άκρως απόρρητα» και κυκλοφορούν στο διαδίκτυο σε μία εποχή που φαίνεται δεν προκαλεί και σε πολλούς το ενδιαφέρον, για το τι λένε και πώς τα λένε. Η δημοσίευση των αρχείων της CIA ξεκίνησε το 2012 όμως ολοκληρώθηκε μόλις πρόσφατα.
Τα ντοκουμέντα αυτά σχετίζονται με την ιστορική πορεία της Σοβιετικής Ένωσης και φανερώνουν το ζωηρό ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την πορεία της σοσιαλιστικής ΕΣΣΔ. Ξεκινούν από το 1953, περίπου από το θάνατο του Ι.Στάλιν και φτάνουν έως το 1972. Οι πράκτορες της CIA φανατικοί μελετητές της κάθε κίνησης όχι μόνο της πολιτικής αλλά και των προσωπικοτήτων της Σοβιετικής Ένωσης μέσα στα χρόνια έχουν γράψει δεκάδες αναλύσεις εκατοντάδων σελίδων. Τουλάχιστον τόσες έχουν δει το φως της δημοσιότητας.
Η αμερικανική αντικατασκοπία ασχολήθηκε ενδελεχώς με τη ζωή και το έργο της Σοβιετικής Ένωσης, κατέγραψε, παρατήρησε, παρακολούθησε, ακόμη και υποψιάστηκε και μάντεψε σκέψεις και επιθυμίες και έβαλε σε μία ιστορική σειρά όλα τα σημαντικά γεγονότα που αφορούσαν την ΕΣΣΔ.
Με απίστευτη λεπτομέρεια και παρατηρητικότητα η CIA αποδελτίωσε όλες τις λήψεις αποφάσεων, τις προθέσεις, τις ενέργειες. Για το θάνατο του Στάλιν αφιέρωσε 24 σελίδες. Αναφορά στο θάνατο και στο ερωτηματικό που επλανάτο για τον διάδοχό του. Στις 5 Μαρτίου 1953 πέθανε ο Στάλιν, στις 7/3 ανακοινώθηκε η αναδιάρθρωση του Κόμματος και της Κυβέρνησης ώστε να αποφευχθεί «ο πανικός και η σύγχυση», σημειώνουν. Με ημερολογιακή λατρεία, καταγράφονται μέρες, πρόσωπα, γεγονότα.
Ολόκληρη μελέτη συνέταξαν για την «αντικομματική ομάδα» κάτι που δεν έκανε κανένα κομμουνιστικό κόμμα ανά την υφήλιο. Η Κίνα στην αντιπαράθεσή της με τη Σ.Ε. ούτε που ανέφερε την προσπάθεια καθαίρεσης του Χρουστσόφ από τους Μολότοφ, Καγκανόβιτς και Μαλένκοφ. Ως γεγονός «πνίγηκε», ο Χρουστσόφ καθάρισε με την «αντικομματική ομάδα» και με όσους τους στήριζαν με το αθόρυβο 21ο Συνέδριο και κανένας δεν ασχολήθηκε παρ΄ εκτός από τη CIA.
Η περίπτωση του Μπέρια απασχόλησε αποκλειστικά τη CIA. Κανείς από το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα δεν αφιέρωσε χρόνο γιατί ο Ν.Χρουστσόφ, ξεμπέρδεψε μαζί του από την πρώτη στιγμή. δίκη, εκτέλεση, τέλος! Ο Λαβρέντι Μπέρια, δεξί χέρι του Στάλιν και επικεφαλής του σοβιετικού μηχανισμού ασφάλειας και των μυστικών υπηρεσιών, πιθανότατα θεώρησε ότι μπορεί να είναι ο διάδοχος του Στάλιν ενώ κατηγορήθηκε ότι προσπάθησε να θέσει την MDV (επί της ουσίας το Υπουργείο Εσωτερικών Υποθέσεων) πάνω από το κόμμα και την κυβέρνηση. Η CIA στις 40 σελίδες που αφιερώνει για τον Μπέρια, αναφέρεται σε όλες τις κινήσεις και του ιδίου αλλά και του Πρεζίντιουμ.
Η CIA συμφωνεί με τα επιχειρήματα του Ν.Χρουστσόφ κατά του Στάλιν σχετικά με τους χειρισμούς του τελευταίου στον Πατριωτικό Πόλεμο. Υποστηρίζει ότι ο Τσόρτσιλ έκανε τα ανθρωπίνως δυνατά ώστε να πείσει τον Στάλιν για τη σοβαρότητα της κατάστασης και πως τα επιθετικά σχέδια των Γερμανών ήταν σε γνώση της σοβιετικής ηγεσίας[1]. Η CIA στις 60 σελίδες της μελέτης της για τη δράση του Στάλιν, το 20ο Συνέδριο και τον Πατριωτικό Πόλεμο καταγράφει την προπαγάνδα, κυρίως των Σοβιετικών ώστε να καλύψουν τις αδυναμίες τους στο μέτωπο και υποστηρίζει ότι η άμυνα των Γερμανών επλήγη κυρίως από δικά τους εσωτερικά λάθη.
Δεν λείπει από τη συλλογή τους φυσικά και ένα αφιέρωμα για την προσωπικότητα των σοβιετικών ηγετών όπως αυτή σκιαγραφείται από τις προσεγγίσεις τους στα πολιτικά θέματα της περιόδου 1945-1957. Έτσι μαθαίνουμε ποιες ήταν οι διαφωνίες τους όσο ζούσε ο Στάλιν και μετά το θάνατό του. Ποιες ήταν οι εκτιμήσεις της CIA για τις θέσεις των Ζντάνοφ, Μικογιάν, Μολότοφ, Ζούκοφ, Μαλένκοφ, Σαμπούροφ, Καγκανόβιτς, Σεπίλοφ, Σουσλόφ, Χρουστσόφ κ.λπ.
Ας δούμε ενδεικτικά ανά θέμα πως τους τοποθετούσαν.
Σχετικά με τον Ν.Χρουστσόφ τον ΓΓ της ΕΣΣΔ που σημάδεψε την αλλαγή στην ΕΣΣΔ και με την περίφημη "μυστική ομιλία" του στο 20ο Συνέδριο και με τις νέες ιδεολογικές κατευθύνσεις για το πέρασμα στο σοσιαλισμό, την ειρηνική συνύπαρξη κ.λπ. η CIA αποκωδικοποιεί τη σκέψη του και καταγράφει τους υποστηρικτές του και τους αντιπάλους του. Έτσι διαβάζουμε ότι στον στενό πολιτικό του περίγυρο, στο Πρεζίντιουμ[2], στηρίζεται από τους Κοζλόφ, Μικογιάν, Σουσλόφ και Αρίστοφ. Ακολουθούν οι Κιριτσένκο και Μπελιάγεφ ενώ τον στηρίζουν και τα νεότερα μέλη του Πρεζίντιουμ που είναι ο Μπρέζνιεφ, ο Ιγκνάτοφ, η Φούρτσεβα, Μουκχιτντίνοφ. Και ακολουθούν οι παλαίμαχοι Βοροσίλοφ, Κουουσίνεν και Σβέρνικ.
Δεν θα μπορούσε να λείπει από τις αναφορές της CIA και η πολύπαθη σχέση Σοβιετικής Ένωσης και Κίνας. Σε ένα αφιέρωμα 68 σελίδων κάνουν μία περιοδολόγηση από το 1956 έως και το 1966. Χαρακτηρίζουν αγεφύρωτο τον ανταγωνισμό μεταξύ τους ο οποίος δημιούργησε τον δικό τους «ψυχρό πόλεμο». Εκτιμούν ότι οι δύο μεγάλες κομμουνιστικές χώρες συγκρούστηκαν στα πλαίσια της κυριαρχίας και δευτερευόντως για ιδεολογικές διαφορές χωρίς να υποτιμούν και την αξία τους.
Οι Κινέζοι έκαναν την αρχή το 1959 απαιτώντας την πρωτοκαθεδρία του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Οι πρώτες διαφορές εμφανίστηκαν στο 20ο Συνέδριο όταν ο Μάο αντιτάχθηκε στην «μυστική έκθεση» και τον πόλεμο κατά της προσωπολατρίας που κήρυξε ο Ν.Χρουστσόφ. Αυτό βέβαια το έκανε και γιατί δεν τον συμβουλεύτηκαν / ενημέρωσαν πριν να διαβαστεί το κείμενο αλλά και γιατί στον πόλεμο της προσωπολατρίας ο Μάο έβλεπε και τον εαυτό του σε αυτό.
Για το θέμα της Ουγγαρίας αναφέρουν ότι ο Λιου Σιάο Σι πήγε μυστικά στη Μόσχα και παρότρυνε τους Σοβιετικούς να χρησιμοποιήσουν βία ώστε να εμποδιστεί ο Νάγκι να βγάλει την Ουγγαρία από το κομμουνιστικό μπλοκ. Η Κίνα αναμειγνύεται και απαιτεί ρόλο σε αποφάσεις που μέχρι τώρα η ΣΕ τις έπαιρνε μόνη της.
Οι Σοβιετικοί βλέποντας την αυξανόμενη επιθετικότητα της Κίνας εκτίμησαν τον Απρίλιο του 1958 ότι πρέπει να κάνουν στρατιωτικές προτάσεις συνεργασίας στην Κίνα ώστε να έχουν μεγαλύτερο έλεγχο των κινεζικών δράσεων. Οι Σοβιετικοί, σύμφωνα πάντα με τις αναφορές της CIA, αντέδρασαν και με την εκτίμηση των Κινέζων ότι είναι ένα βήμα πριν τον κομμουνισμό και θα τον επιτύχουν πολύ πιο νωρίς από τη Σοβιετική Ένωση. Το «άλμα προς τα εμπρός» σήμανε συναγερμό στην ΕΣΣΔ.
Κομβικό σημείο στις σχέσεις Κίνας και Σοβιετικής Ένωσης ήταν η στρατιωτική ρήξη της Κίνας με την Ινδία το 1959. Γεγονός που δεν θα μπορούσε να λείπει από την αντικατασκοπευτική αναφορά της CIA. Και τα δύο κράτη (Κίνα και Ινδία) διεκδικούσαν ένα μεγάλο κομμάτι γης. Η Κίνα ήλπιζε στη σιωπηρή αποδοχή της ΕΣΣΔ, όμως οι Σοβιετικοί καθαρά και ξάστερα πήραν ουδέτερη θέση. Μάλιστα αργότερα κατηγόρησαν τους Κινέζους ότι τεχνηέντως δημιούργησαν συνοριακή ένταση με την Ινδία για να συμπέσει το γεγονός με την επίσκεψη του Ν. Χρουστσόφ στις ΗΠΑ.
Στρατιωτική συνοριακή σύρραξη μεταξύ των δύο κρατών υπήρξε και το 1962 και η Σ.Ε. συνέχισε να πουλάει ελικόπτερα και μεταφορικά μέσα στην Ινδία. Μεγάλου συμβολισμού πράξη από τους Σοβιετικούς ήταν η απόσυρση 1.300 τεχνικών και επιστημόνων από την Κίνα το καλοκαίρι του 1960.
Οι Σοβιετικοί επιστήμονες βρίσκονταν στο έδαφος της Κίνας ώστε να μεταδώσουν την τεχνογνωσία τους και να αναπτυχθεί η βιομηχανία της Κίνας και να κατασκευαστούν έργα στη χώρα. Άλλωστε η αλληλεγγύη θα έπρεπε να είναι το όπλο τους μεταξύ των δύο σοσιαλιστικών χωρών. Η αποχώρηση του προσωπικού από την Κίνα άφησε τα έργα στη μέση και δημόσια έκανε γνωστή την υποπτευόμενη ρήξη μεταξύ ΕΣΣΔ και Κίνας.
Η CIA το 2001 κυκλοφόρησε και ειδική έκδοση με τίτλο "CIA's analysis of the Soviet Union, 1947-1991: A documentary collection" όπου υπάρχουν όλες οι αναφορές τους ανά θεματολογία, π.χ. τι γινόταν στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας, στην οικονομία, στον στρατό, στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική της ΕΣΣΔ.
Ενδεικτικά οι τίτλοι των ντοκουμέντων της CIA που αφορούσαν τη Σοβιετική Ένωση:
The doctor's plot,15/7/1953
Death of Stalin, 16/7/1953
Germany, 16/7/1953
Reversal of the doctor's plot, 17/7/1953
Melinkov's removal in the Ukraine 17/7/1953
The Zhandov – Melankov relationship, 29/7/1953
The balance of power, 5/8/1953
Indecision and stress, 21/8/1953
Politics and the Soviet army, 12/3/1954
Purge of L.P.Beria,17/8/1954
Summarization of preceding Beria purge,17/8/1954
Resignation of Malenkov, 12/9/1955
Resent developments in political status of Soviet armed forces, 20/9/1955
Soviet views on capitalism, 30/1/1956
The Suez crisis,3/1/1957
Factionalism in the Hungarian communist party, 28/11/1957
Soviet economic policy, 8/7/1957
Differences of soviet leaders, 30/10/1957
Aftermath of Malenkov's resignation, 12/3/1958
Aftermath of Malenkov's resignation (copy 2), 19/7/1958
The ties that bind: Soviet intrablock relations, 29/7/1958
Party military: Relations in USSR and the fall of Marshal Zhukov, 8/7/1959
The Soviet writer and soviet cultural policy, 15/9/1959
The Soviet history of World War II, 28/10/1959
Khrushchev on nuclear strategy, 19/1/1960
The succession to Khrushchev, 4/3/1960
Soviet policy toward the under development countries, 28/4/1961
Soviet military thought on future, 3/4/1962
Khrushchev and the anti – party group, 27/4/1961
Soviet strategic doctrine at the start of war, 3/7/1962
Soviet military strategy and the Chinese problem, 26/4/1963
Khrushchev's role in the current controversy over Soviet defense policy, 17/6/1963
Unorthodox ideas in the USSR, 27/6/1963
Trends in Soviet though on limited warfare, 16/12/1963
The Soviet missile base venture in Cuba, 17/2/1964
The Soviet strategic interest in limited disarmament, 6/5/1964
The higher military council of the USSR, 20/7/1964
The military and the succession problem in the USSR,5/11/1964
Warsaw pact military strategy: A compromise in soviet strategic thinking, 7/7/1965
The deterioration of sino – soviet relations: 1956-1966, 22/4/1966
The new soviet constitution and the party state issue in CPSU politics 1956-1966, 21/7/1966
Strains in Soviet – East German relations, 1962-1967, 24/2/1967
Policy and politics in CPSU Politburo: October 1964 to September 1967, 31/8/1967
The Stalin issue and the Soviet leadership struggle, 17/7/1968
Annex: The Stalin issue and the Soviet leadership struggle, 17/7/1968
Institute for the USA: The Kremlin's new approach to America Watching , 8/10/1969
Leonid Brezhnev: The man and his power, 5/12/1969
Soviet policy and the 1967 Arab – Israeli war, 16/3/1970
Andrey Kirilenko and the Soviet political succession,
Portrait of a Neo – Stalinist: Annex to Andrey Kirilenko and the Soviet political succession, 1971
The Politburo and Soviet decision making, April 1972
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Κατά την προσπάθεια της αποσταλινοποίησης της Σοβιετικής Ένωσης που ξεκίνησε ο Ν.Χρουστσόφ στο 20ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ το 1956, στην περίφημη «μυστική ομιλία» του, επιχειρηματολογεί ότι ο Στάλιν δεν ασχολήθηκε με την επιθετικότητα των Γερμανών, για αρκετές ημέρες δεν έδωσε καμία διαταγή όταν άρχισαν οι επιχειρήσεις και πως αρεσκόταν να καταστρώνει σχέδια στην υδρόγειο του γραφείου του.
[2] Στο ΚΚΣΕ το μέγεθος της Κεντρικής Επιτροπής ποικίλει στα χρόνια, ουσιαστικά όμως οι αποφάσεις του κόμματος παίρνονται από το Πολιτικό Γραφείο ή αλλιώς το Πρεζίντιουμ. Και το μέγεθος των μελών του Πρεζίντιουμ ποικίλει. Συνήθως αποτελείται από 14 άτομα. Η ΚΕ εκλέγει και τη Γραμματεία, από τη Γραμματεία εκλέγεται ο Πρώτος Γραμματέας που αυτή την περίοδο που εξετάζουμε είναι ο Ν. Χρουστσόφ και ακολουθούν άλλοι 9 γραμματείς. Όλοι τους είναι μέλη του Πρεζίντιουμ. Ο Πρώτος Γραμματέας της ΚΕ συνήθως είναι και ο Πρωθυπουργός. Οι αρμοδιότητες της Γραμματείας είναι πολύ σημαντικές γιατί αυτή ασχολείται με τον κομματικό μηχανισμό.
Ελένη Νικολαΐδου*
*Η Ελένη Νικολαίδου είναι καθηγήτρια ιστορικός, υποψήφια διδάκτωρ στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου. efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου